The Village знаходзіць адказы на працоўныя пытанні. Мы даведаліся, як лепш паводзіцца, калі начальнік просіць вас зрабіць не вашу працу, і што пра гэта кажа Працоўны кодэкс.

Як рэагаваць на прапанову?

Верагодныя дзеянні залежаць ад таго, што і чаму вас просяць зрабіць. Калі вы не ведаеце, як рэагаваць, адкажыце на наступныя пытанні.

Чыя гэта праца?

 Калегі, які ў адпачынку ці на бальнічным. Тады паводзімся, зыходзячы з прынятай карпаратыўнай культуры: калі сёння за яго працуеце вы, а заўтра ў ваш адпачынак таксама падменяць вас — прыступайце да выканання. Калі вас замяняць не будуць або ў кампаніі прынята за сумяшчэнне даплачваць — абавязкова ўдакладніце ў шэфа, як гэта будзе ўзнагароджвацца.

 Гэта праца самога шэфа, новая задача, якую да гэтага ніхто не выконваў. У такім выпадку варта высветліць, разавае гэта заданне або пашырэнне службовых абавязкаў. Разавае заданне, асабліва тое, якое развівае вас, трэба выканаць. У сучасных кампаніях спачатку паўстаюць задачы, потым пад іх выканне бяруць спецыяліста. Таму праз разавае заданне падымаць шум сэнсу няма, нават калі гэтае заданне вам не даспадобы.

Калі гаворка ідзе пра новыя абавязкі, то мае сэнс абмеркаваць аплату і дадатковыя прывілеі. Тое ж трэба зрабіць, калі ў новых задач няма пэўнага тэрміну, гэта значыць вас просяць часова іх выконваць. Памятаеце, няма нічога больш пастаяннага, чым часовае, — трэба абмеркаваць аплату.

 Гэта задача малодшага супрацоўніка. Калі гэта ваш падначалены, які не паспявае ці які не дае рады нейкай задачы — рабіць трэба. Вы адказваеце за вынік каманды. Аднак калі гаворка ідзе пра зусім чужыя, нецікавыя абавязкі, дык трэба высветліць, чаму вас просяць гэта зрабіць. Калі гэта частка карпаратыўнай культуры, то выбар просты: вы альбо прымаеце гэта і выконваеце працу, таму што так прынята, альбо пакідаеце кампанію.

Навошта яе трэба выконваць?

Гэтае пытанне часта дапамагае пры ўзнікненні такіх сітуацый. Растлумачце для сябе мэту, якую пераследуе кіраўнік. Часта ён мае схаваныя мэты. Напрыклад, даючы заданне хоча, каб супрацоўнік атрымаў досвед праектнай працы. Ці ў яго ёсць патрэба, каб вы спрацаваліся з пэўнымі людзьмі. Часам кіроўны склад так рыхтуе сабе намеснікаў.

Чаму вы?

Такім чынам, мы высветлілі, што гэтыя абавязкі не вашы, не цікавыя, не развіваюць і за іх даплаты не будзе. Адразу абурацца не варта: высветліце, чаму для выканання гэтай працы выбралі вас.

Бывае, што задача непрыемная, не мае да вас дачынення, і вы не жадаеце яе выконваць. Але верагодныя наступствы могуць быць катастрафічнымі. У такім выпадку выканаць задачу трэба. Як і пагаварыць з шэфам пасля завяршэння працы аб тым, што вам не хацелася б паўтарэння падобных сітуацыяў.

Абмяркуйце з начальнікам той факт, што вы перагружаныя. Таргуйцеся. Прасіце расставіць прыярытэты ў вашай працы.

Дапусцім, супрацоўнік працуе ў кампаніі даўно, паспяхова выконвае свае абавязкі, усе працэсы наладжаныя, вынікі і статыстыкі растуць, усё выдатна. Ён ведае, у які момант рэагаваць, з кім мець зносіны, каму даслаць неабходныя звесткі. Гэта тая самая шрубка ў агульнай сістэме, якая не дае збояў. І вось гэты ідэальны супрацоўнік атрымаў чарговы план, дзе паказаны шэраг задач, якія раней рабіў яго калега ці сам кіраўнік. Уся сістэма бурыцца, і ідэальнай карцінкі ў працы больш няма.

У гэты самы момант супрацоўніку неабходна зразумець, у сувязі з чым яго абавязкі павялічваюцца, і рэагаваць згодна з сітуацыяй. На самай справе варыянтаў можа быць некалькі:

1) Яго хочуць павысіць і правяраюць, наколькі ён гатовы да працы ў нестандартнай сітуацыі.

2) Яму хочуць павялічыць функцыянал, таму што са сваім ён спраўляецца бездакорна, і бачаць у ім адказнага і спраўнага працаўніка.

3) Супрацоўнік не дае рады сваёй працы, і яго правяраюць на прафесійную прыдатнасць у іншай галіне.

Як павiнен рэагаваць супрацоўнік? Адразу ж пасля атрымання новай задачы ўступіць у дыялог з кіраўніком і высветліць, з чым звязаныя новыя абавязкі. Лепш даведацца ўсё адразу, а не маўчаць і ціха злавацца на ўвесь свет.

Ці законна гэта?

Крысціна Лапшына

юрыст

З гледзішча працоўнага заканадаўства ў нармальных працоўных умовах працаўнік павінен выконваць толькі тыя функцыі, якія прапісаны ў яго працоўнай дамове і службовай інструкцыі. Патрабаванні працадаўцы аб выкананні чужой працы незаконныя. Працоўны кодэкс дакладна рэгламентуе, што патрабаванне займацца дадатковай працай, не прапісанай у працоўнай дамове або службовай інструкцыі, гэта злоўжыванне правамі працадаўцы.

Ваша пасада ўказана ў працоўнай дамове — гэта абавязковае патрабаванне. А ўвесь функцыянал павінен быць прапісаны ў службовай інструкцыі, з якой працаўніка павінны азнаёміць прымаючы на працу. Раiм абавязкова зняць копію інструкцыі, каб у выпадку спрэчкі яна была ў вас на руках.

На жаль, у многіх працадаўцаў цяпер няма службовых інструкцыяў. У гэтым выпадку супрацоўнік можа сам падрыхтаваць праект інструкцыі і прапанаваць яе начальніку.

Трэба ведаць, што калі работнік не хоча працаваць «за сябе і таго хлопца» і няма падставаў для абавязковых перапрацовак (ліквідацыя надзвычайнай сітуацыі, напрыклад), то ён і не павінен, нават калі яму пагражаюць звальненнем. Такая падстава для скасавання працоўнай дамовы незаконная.

Напішыце ліст свайму працадаўцу з адмовай ад выканання дадатковай працы і адпраўце яго заказным лістом з паведамленнем. Гэта можа дапамагчы ў выпадку судовага разбору з працадаўцам.

Але ў выпадку, калі вы ўсё ж гатовыя выконваць чужую працу, вы маеце поўнае права запатрабаваць за яе даплату, аформіўшы гэта альбо дадатковым пагадненнем да працоўнай дамовы, альбо ўнутранага сумяшчэння пасад.

Максіміліян Грышын

юрыст

Працоўны кодэкс цалкам забараняе працадаўцу прымушаць работніка рабіць тое, што не прапісана ў яго працоўнай дамове. Тут ёсць толькі два выключэнні. У выпадку катастрофы (пажару, землятрусу і гэтак далей) працаўніка можна без яго згоды перавесці на працы па ліквідацыі наступстваў тэрмінам да аднаго месяца. Таксама ў надзвычайных выпадках можна перакінуць супрацоўніка на іншы фронт у выпадку прастою. Ва ўсіх астатніх сітуацыях для выканання чужой працы патрабуецца згода работніка і / або заключэнне дадатковага пагаднення да працоўнай дамовы, заключанай з ім.

У ідэале ўсе ўмовы працы — абавязкі, аплата, тэрміны — павінны быць прапісаныя ў працоўнай дамове. Ці ж яна павінная ўтрымліваць адсылку да нейкага дакумента, дзе ўсё гэта апісваецца. Дамова без такіх падрабязнасцяў наогул не лічыцца заключанай. Але на практыцы працадаўца далёка не заўсёды выконвае гэтыя патрабаванні. Напрыклад, ён можа замест працоўнай дамовы заключыць з працаўніком дамову выплатнага раблення паслуг («договор возмездного оказания услуг»). Яна часцяком вельмі падобныя да працоўнай, але параграфы, якія абараняюць працаўніка, ў ёй адсутнічаюць. Калі супрацоўніка, які аказвае аплатную паслугу, прымусяць ў выніку рабіць зусім не тое, пра што ён на словах дамаўляўся з працадаўцам, аспрэчыць гэта будзе практычна немагчыма пры наяўнасці падпісанай дамовы, у якой абумоўлены «гумовы» аб'ём і пералік работ. Менавіта таму трэба вельмі ўважліва чытаць дакументы, якія падпісваеш пры прыёме на працу.

Калі працадаўца прымушае супрацоўніка рабіць тое, што не ўваходзіць у яго абавязкі, вырашыць гэтую сітуацыю без канфлікту вельмі складана. Тут трэба альбо дамаўляцца і прасіць дадатковую аплату, альбо, на жаль, звальняцца. Новы працадаўца павінен з разуменнем паставіцца да такой прычыны змены працы.

Тэкст: Ганна Сакалова