25 мая ва ўсім свеце адзначаюць Дзень памяці зніклых дзяцей. Вольга Бачкова, заснавальніца Акадэміі дзіцячай бяспекі ў Маскве, распавяла The Village аб дзесяці простых правілах, якім трэба навучыць дзяцей, каб небяспечных сітуацыяў у іх жыцці было як мага менш.


Вольга Бачкова

кіраўніца Акадэміі дзіцячай бяспекі Safekids Academy

Часам дзіцяці проста важна ведаць, што нейкія сітуацыі могуць быць патэнцыйна небяспечнымі, прычым гэта можа адбыцца не толькі з ім. Разбіраемся, у якіх выпадках дзіцяці трэба навучыць крычаць, уцякаць ці прасіць помачы.

 «Здаецца, хтосьці занадта блізка стаіць»

У чарзе або ў транспарце гэты чалавек як быццам прыціснуўся да цябе: ты спрабуеш адысці ад яго, а ён робіць крок да цябе. Развярніся, паглядзі яму ў вочы і скажы: «Мне трэба больш месца, адыдзіце ад мяне, не чапайце мяне, не падыходзьце так блізка». Не звяртай увагі, калі чалавек пачне абурацца, абвінаваціць цябе ў тым, што ты перабольшваеш, ці назаве цябе дурным (дурной).

ПАМЯТАЙ: «Тваё цела – твой клопат».

 «Здаецца, мяне хтосьці перасьледуе»

За табой нехта ідзе і не адстае, ты спыняешся — ён таксама, пры гэтым удае, што глядзіць у іншы бок ці камусьці тэлефануе. Ён збочвае за табой ва ўсе завуголлі або двары, і ў яго нейкі дзіўны позірк. Рэзка павярніся, крыкні: «Хопіць за мной ісці» — і бяжы яму насустрач.

ПАМЯТАЙ: «У пытаннях бяспекі няма сарамлівасці»

 «Незнаёмы схапіў тваю рэч і ўцякае»

Магчыма, гэта дарагая або важная для цябе рэч, але бегчы за незнаёмым дарослым можа быць небяспечна. Крычы як мага гучней: «Пакладзі, гэта маё! Дапамажыце, ён скраў маю рэч!». Прасі навакольных дарослых аб дапамозе, але самастойна за злодзеем не бяжы.

ПАМЯТАЙ: «Ты важнейшы за твае рэчы».

 «Твае сябры прапануюць посакрэтнічаць на інтымныя тэмы»

Табе прапаноўваюць паказаць адно аднаму інтымныя часткі цела, паглядзець фота, на якіх яны намаляваныя, або дакрануцца да іх і нікому потым пра гэта не казаць. Хто прапаноўвае — усё роўна: сябра, дзіця або дарослы, выхавальнік, лекар ці трэнер.

ПАМЯТАЙ: «Тваё цела належыць толькі табе». Парушэнне інтымных межаў не павінна быць таямніцай ад бацькоў.

 «Не заўсёды трэба чакаць інструкцыі ад дарослых»

У грамадскім месцы мама адышлася ў краму ці ў прыбіральню і папрасіла пачакаць яе, а ў гэты момант абвясцілі эвакуацыю і ўсіх тэрмінова папрасілі выйсці з будынка. Здаецца, трэба бегчы за мамай ці стаяць і чакаць яе, але падчас эвакуацыі нельга губляць ні хвіліны, таму не чакай і тэрмінова ідзі да выхаду. Мама ведае гэтае правіла і будзе шукаць цябе ў бяспечным месцы. Добра, калі ў такіх паездках у цябе з сабой будзе зараджаны тэлефон ці гадзіны з GPS-маячком — каб маме было прасцей з табой звязацца.

ПАМЯТАЙ: «Спачатку бяспечнае месца, потым усё астатняе».

 «Пасля кампліментаў складана адмовіць у просьбе»

«Які ты разумны, як выдатна ў цябе атрымліваецца, я б ніколі так не змог, ты найлепшы, ты прыгожы, лепш за цябе гэта ніхто не ўмее рабіць, я б звярнуўся з гэтым пытаннем толькі да цябе» — гэтыя словы падкупляюць: калі чалавек добра да цябе ставіцца, яму складаней адмовіць. Але лёсткі —гэта агучванне тваіх добрых якасцяў, гэта праўда, якую заўважылі іншыя і сказалі табе, за кампліментамі не павінна ісці просьбаў.

ПАМЯТАЙ: «Прымаючы лёсткі, ты чалавеку нічым не абавязаны».

 «Табе непрыемныя абдымкі са сваякамі»

Або пацалункі цётачкі, або размовы пра тваю школьную паспяховасць за сталом, або пытанні аб тваіх сімпатыях, ці каментары аб «дурных» інтарэсах, або жартачкі пра тваю знешнасць. Ёсць шмат рэчаў, якія прыходзіцца цярпець як ад сваякоў, так і ад сяброў. Але так не павінна быць. Калі цябе нешта абражае ці проста нехта ўрываецца ў асабістую прастору, скажы пра гэта.

ПАМЯТАЙ: «Ты не абавязаны трываць».

 «Ты абяцаў захоўваць тамніцу, але ён шкодзіць чыёйсьці бяспекі»

Цябе вучылі захоўваць сакрэты. Але што, калі таямніца пагражае чыёйсьці бяспекі? Што, калі ты ў кампаніі хлопцаў, якія хочуць схаваць злачынства: нешта скрасці, зламаць, камусьці нашкодзіць? Ты супраць, але цябе вымушаюць трымаць небяспечную інфармацыю ў таямніцы. Ці трэба трымаць абяцанне?

ПАМЯТАЙ: У сітуацыях, якія пагражаюць тваёй бяспекі, можна хлусіць: «Я нікому не скажу». Але як толькі ты зноў у бяспекі, раскажы пра тое, што здарылася дарослым.

 «Ты саромеешся»

Людзі саромеюцца перапытваць, адмаўляць, казаць, што ім нешта незразумела, што ежа ім не падабаецца, што ў іх іншы густ, што іх меркаванне адрозніваецца ад меркавання большасці і гэтак далей. Але скажу: чаго б ты ні саромеўся па жыцці, калі гэта тычыцца тваёй бяспекі, у такіх сітуацыях сарамлівасці няма месца.

ПАМЯТАЙ: «Можна не адказваць, уцякаць без тлумачэння, крычаць, адмаўляць у просьбах і рабіць усё, каб абараніць сябе».

 «А што, калі мне проста здаецца?»

Часам ты не ўпэўнены ў тым, што небяспека сапраўды ёсць. Ці варта прыцягваць да сябе ўвагу, крычаць, абсякаць чалавека, адмаўляцца дапамагчы бабулі ці не браць падарункаў ад мінака, абмінаць групу людзей, навошта думаць аб небяспецы там, дзе яе яшчэ няма?

ПАМЯТАЙ: «Давярай сабе. Правілы бяспекі створаныя дзеля таго, каб не патрапіць у небяспечную сітуацыю».


ВОКЛАДКА: Annie Spratt