Паводле звестак Сусветнай Арганізацыі аховы здароўя, штогод у свеце ад раку памірае блізу 8 мільёнаў чалавек — гэта крыху больш за 50 працэнтаў ад агульнай колькасці хворых. Калі ў сям'і хворых на анкалогію ёсць дзеці, вельмі важна растлумачыць ім, што адбываецца. The Village высветліў у анколагаў, як правільна сказаць дзіцяці аб сур'ёзным дыягназе.

ЛАРЫНАЎ ДЗЯНIС Віктаравіч, анколаг, радыятэрапеўт праекта «ОнкоСтоп»

Дзеці лепш за дарослых заўважаюць неспакой, страх, дрэнны настрой, дэпрэсію дарослых, якія жывуць побач (асабліва бацькоў ці блізкага сваяка). Начапіўшы маску «ўсё добра», мы можам асланіць ад кепскіх навін дарослых, але ж не дзяцей. Праблема палягае ў тым, што яны не ўмеюць слушна інтэрпрэтаваць інфармацыю, атрыманую па невербальных каналах, — у засмучаным стане мамы або таты дзіця можа абвінаваціць сябе. Менавіта таму важна быць з дзецьмі шчырымі.

Раскажыце дзецям праўду як мага раней. Тым самым вы пазбавіце іх ад прыдуманых страхаў. Пачаць тлумачэнне варта з простых рэчаў. Напрыклад гэтак: «У бабулі хвароба, ад якой яна моцна саслабла. Звычайна, калі людзі хварэюць, лекары і медсёстры могуць ім дапамагчы. Бабульчына хвароба адрозніваецца тым, што лекары лічаць, што ёй не стане лепш. Праз гэтую хваробу яна можа памерці».

Важна даць дзецям час асягнуць розумам тое, што ім распавялі. Заахвочвайце дзіця, калі яно хоча нешта ўдакладніць, падтрымайце, калі яно засмучанае навіной. Словы, якімі вы карыстаецеся, не павінны быць бездакорна падабранымі. Галоўнае — сказаць іх з пачуццём клопату і падтрымкі.

Не трэба пазбягаць словаў «паміраць» і «смерць». Дзеці могуць няправільна ўспрыняць такія словы, як «пайшоў» або «заснуў». Блытаніна ў тэрміналогіі можа спарадзіць страх, маўляў, іншыя блізкія не вернуцца з працы ці з падарожжа ці не прачнуцца, калі пайдуць спаць. Не трэба цалкам стрымліваць свае эмоцыі падчас гутаркі або патрабаваць таго ж ад дзіцяці. Нічога страшнага, калі вы разам паплачаце падчас размовы.

ВОЛЬГА ПЛЮШЧАВА, вядучы псіхолаг службы дапамогі хворым на рак «Ясная раніца», сумесна з камандай анкапсіхолагаў

Заўсёды давайце вашым дзецям дакладныя, звесткі пра захворванне, якія адпавядаюць іх узросту. Не бойцеся выкарыстоўваць слова «рак», пакажыце, дзе гэтая хвароба ў целе, загадзя падбярыце патрэбныя словы. Калі вы не будзеце гаварыць з вашымі дзецьмі пра рак, яны могуць вынайсці свае ўласныя тлумачэнні таго, з якой прычыны вы ці хто-небудзь з блізкіх захварэў. І гэтыя прычыны могуць быць страшнейшыя за рэчаіснасць. Растлумачце план лекавання, раскажыце, як новыя абставіны могуць паўплываць на ваш распарадак дня і знешні выгляд (напрыклад, выпадзенне валасоў, падвышаная стамляльнасць або страта вагі).

Пагаварыце аб прычынах раку. Дзеці схільныя вінаваціць сябе ў многіх дарослых праблемах, таму вельмі важна сказаць дзіцяці, што ў захворванні ніхто не вінаваты. Паспрабуйце пераканаць дзяцей у тым, што незалежна ад таго, як яны паводзіліся, аб чым думалі і што казалі, яны не ёсць прычынай вашай хваробы. Хай яны ведаюць, што на анкалогію немагчыма захварэць як на прастуду.

Дзіцяці важна сказаць, да каго яшчэ яно можа звярнуцца, калі яму спатрэбіцца дапамога і падтрымка (муж, сваякі, сябры, святары, настаўнікі, лекары). Няхай вашы дзеці ведаюць, што яны могуць задаваць пытанні дарослым і гаварыць з імі пра свае пачуцці.

Кажаце пра пачуцці. Дзеці па-рознаму рэагуюць, калі даведваюцца, што адзін з бацькоў або сваяк захварэў на анкалогію. Хтосьці можа спалохацца, нехта будзе адчуваць сябе вінаватым або злавацца. Няхай вашы дзеці ведаюць, што любыя эмоцыі патрэбныя ды іх можна адкрыта выказваць. Растлумачце, што цяпер і ў іх, і ў вас можа мяняцца настрой, і што няма правільных ці няправільных пачуццяў. Заахвочвайце вашых дзяцей быць шчырымі нават тады, калі ім бывае няёмка казаць пра што-небудзь. Калі вы адчуваеце, што дзіця не гатовае гутарыць з вамі, не настойвайце. Патлумачце, што ўсе вострыя моманты можна абмеркаваць пазней. Хай дзеці не баяцца сказаць вам фразу «Я не хачу гаварыць пра гэта цяпер».

Лекаванне можа забіраць шмат сіл, але па магчымасці знаходзьце час для ўзаемінаў з дзецьмі. Хай ваша дзіця разумее: змянілася жыццёвая сітуацыя, але не ваша любоў да яго. Вы лепш за ўсіх ведаеце сваіх дзяцей, таму менавіта вы зможаце падтрымаць іх, як ніхто іншы.

ТЭКСТ: Маша Шаталіна