The Village разабраўся, што зараз адбываецца з акаўнтамі, грашыма і даменамі карыстальнікаў пасля іх смерці і як яны могуць падрыхтавацца да дэактывацыі.

Сацыяльныя сеткi i блогi

Пакуль што найбольш разнастайны набор варыянтаў для кіравання акаўнтам у выпадку смерці прадстаўлены ў сацыяльнай сетцы Facebook. Яна дазваляе загадзя падаць у наладках, што павінна адбыцца са старонкай. Пасля таго як адміністрацыю сайта праінфармуюць пра смерць карыстальніка, ягоны профіль альбо выдаліцца аўтаматычна, альбо набудзе так званы «памятны статус». У апошнім выпадку ўсе апублікаваныя запісы будуць даступныя карыстальнікам з ранейшымі наладкамі прыватнасці, а сам уліковы запіс перастане адлюстроўвацца ў раздзеле «Вы можаце іх ведаць» ці напамінах аб днях нараджэння.

Таксама карыстальнік можа яшчэ пры жыцці прызначыць сабе захавальніка. Пасля пераводу акаўнта ў памятны статус даверанай асобе дазволяць апублікаваць развітальны пост ці інфармацыю аб пахаванні на старонцы нябожчыка. У дадатак да гэтага ён зможа адказваць на новыя запыты аб даданні ў сябры і мяняць фотаздымкі профілю і вокладку. Доступу да ліставання, выдалення кантактаў і рэдагавання старых запісаў у яго не будзе.

Ва ўсіх астатніх папулярных у Беларусі і Расіі сацыяльных сетках і блог-сэрвісах перадача правоў на кіраванне старонкай па даверанасці не прадугледжаная. INSTAGRAM і «ЖЫВЫ ЖУРНАЛ», як і Facebook, дазваляюць перавесці рахунак памерлага карыстальніка ў мемарыяльны статус, а «УКантакце» — закансерваваць старонку, захаваўшы доступ да яе зместу толькі для сяброў. Таксама сваякі могуць адправіць запыт на выдаленне профілю. Для гэтага ім спатрэбіцца падаць у службу падтрымкі копію пасведчання аб смерці, спасылку на некралог або іншае дакументальнае пацверджанне трагічнай падзеі. Такая ж функцыя даступная карыстальнікам TWITTER, LINKEDIN і «Аднакласнікаў».

Пры гэтым усе кампаніі падкрэсліваюць, што незалежна ад ступені сваяцтва карыстальнікаў яны не падаюць трэцім асобам даныя для прамога доступу ва ўліковы запіс і не раскрываюць ім змесціва запісаў, абароненых наладамі прыватнасці.

У нашым заканадаўстве няма адмысловых палажэнняў, якія рэгулююць далейшы лёс акаўнтаў памерлых карыстальнікаў, таму магчымыя дзеянні спадкаемцаў залежаць ад палітыкі канкрэтнай кампаніі.

Сацыяльныя сеткі ўсё часцей дазваляюць сваякам вызначаць далейшы лёс акаўнта, але не аддаюць ім лагін і пароль. Можна паспрабаваць атрымаць доступ праз суд, аднак станоўчай практыкі па гэтым пытанні пакуль што няма. Тлумачыцца гэта тым, што чалавек мае права на недатыкальнасць прыватнага жыцця, асабістую і сямейную таямніцу, а таксама таямніцу ліставання.

Хоць наша заканадаўства не мае палажэнняў, якія б дазвалялі перадаваць у спадчыну акаўнты ў сацыяльных сетках, але ж няма і забароны на гэтае дзеянне. Таму калі чалавек напіша ў сваім завяшчанні такі пункт, дык нашчадкі, магчыма, і змогуць атрымаць поўны доступ да старонкі. Вырашаць тут будзе кіраўніцтва сацыяльнай сеткі, а пры адмове сеткі — суд. Праўда, сацыяльныя сеткі, зарэгістраваныя на замежных рэсурсах, могуць і адмовіцца.

Паштовыя скрыні

Сярод паштовых сэрвісаў найбольш комплексна да падрыхтоўкі акаўнтаў да смерці уладальнікаў падышоў GMAIL. Яшчэ ў 2013 годзе карпарацыя Google дадала ў наладкі прыватнасці пункт «На ўсякі выпадак». Тут можна ўсталяваць тэрмін, пасля заканчэння якога профіль перавядуць у катэгорыю неактыўных. Калі сістэма не атрымае адказу ад карыстальніка па СМС ці электроннай пошце, дык рахунак альбо выдаліцца аўтаматычна, альбо пяройдзе загадзя названым давераным асобам, якіх можа быць некалькі. Пры гэтым для кожнага можна наладзіць ўзроўні доступу не толькі да лістоў, але і да звестак ва ўсіх астатніх сэрвісах Google — пачынаючы з лайкаў у Google+ і чатаў у Hangouts і заканчваючы ролікамі на YouTube і пастамі ў Blogger.

Яшчэ адзін амерыканскі паштовы сэрвіс — YAHOO! — дазваляе толькі выдаліць рахунак памерлага карыстальніка на запыт сваякоў або сяброў. Наладзіць аўтаматычную перадачу звестак тут нельга.

Расейскія інтэрнэт-кампаніі робяць акцэнт на неабходнасці захавання таямніцы ліставання і нават пры трагічных абставінах не даюць доступ да паштовых скрыняў трэцім асобам. У «Рамблер» удакладнілі, што выключэннем можа быць толькі пастанова суда. Выдаленне акаўнтаў на запыт сваякоў таксама не прадугледжанае, аднак у некаторых сэрвісах па змоўчанні прапісаныя тэрміны адключэння неактыўных карыстальнікаў: у «ПОЧТЫ MAIL.RU» гэта шэсць месяцаў, а ў «ЯНДЕКС.ПОЧТА» — два гады.

Электронныя кашалькі

Перадача электронных грошай памерлых карыстальнікаў іх сваякам у Расіі рэгулюецца спадчынным правам.

«ЯНДЕКС.ДЕНЬГИ» папярэджваюць, што для таго каб сродкамі з кашалька маглі скарыстацца іншыя людзі, яго ўладальніку спатрэбіцца яшчэ пры жыцці прайсці працэдуру ідэнтыфікацыі — падаць кампаніі натарыяльна завераныя пашпартныя даныя. У такім выпадку ў далейшым для пераводу грошай сэрвісу будзе дастаткова заявы нашчадкаў з прыкладзенымі да яе копіямі дакументаў аб смерці карыстальніка і іх праве на спадчыну. Іх можна адправіць поштай або перадаць асабіста ў офісе «Яндекс.Деньги».

У плацежнай сістэме WEBMONEY усе карыстальнікі атрымліваюць унікальны ідэнтыфікатар WMID, да якога прымацоўваюцца кашалькі ў розных валютах, а таксама лічбавае пасведчанне асобы з пашпартнымі і кантактнымі звесткамі. Перадача правоў на кіраванне акаўнтам спадкаемцам разглядаецца ўнутраным арбітражам. Перад падачай звароту спадкаемцам спатрэбіцца зарэгістраваць уласны WMID, аформіць персанальны атэстат і скарыстацца паслугамі натарыуса, каб удакладніць баланс памерлага карыстальніка на кашальках у WebMoney Transfer. Пры наяўнасці некалькіх спадкаемцаў кожны з іх мусіць самастойна звярнуцца ў арбітраж.

Правілы работы плацежнай сістэмы QIWI розняцца ад апісаных вышэй прапановаў канкурэнтаў. У кампаніі заяўляюць, што грошы, залічаныя на баланс, не падлягаюць перадачы ў спадчыну — імі можа распараджацца толькі ўладальнік акаўнта. Акрамя таго, тут прадугледжаныя перавод карыстальнікаў, якія не здзяйснялі ніякіх плацяжоў больш за паўгода, у катэгорыю неактыўных. На наступны дзень пасля гэтага сэрвіс пачне спісваць з рахунка абаненцкую плату — па 15 цэнтаў на суткі. Праз тры месяцы з балансу кашалька пачнуць здымаць па 0,35% ад агульнай сумы. Пасля абнулення рахунка акаўнт выдаліцца.

Дамены

Калі пры жыцці карыстальнік паспеў прыдбаць ўласныя сайты, дык яму неабходна самастойна парупіцца, каб доступы да даменаў патрапілі яго партнёрам або спадкаемцам. У выпадку, калі рэгістратару становіцца вядома пра смерць уладальніка, інструкцыяй прадуглеждана паведамленне магчымых правапераемнікаў для захавання іх правоў на дамен. Пры гэтым у некаторых кампаніях прадугледжана бясплатнае пераафармленне правоў на трэціх асоб.

Святлана Ліенка

выканаўчы дырэктар REG.RU

Сапраўды, паслуга перадачы дамена ў спадчыну існуе. Яна асабліва актуальная для ўладальнікаў камерцыйных інтэрнэт-праектаў, бо страта доступу да сайта пасля смерці адміністратара спалучаецца як мінімум з непрыемнымі клопатамі для партнёраў, а як максімум — з прыпыненнем бізнес-працэсаў. Таксама гэтай магчымасцю можна скарыстацца, калі рэсурс ўяўляе цікавасць для сям'і адміністратара — напрыклад, калі чалавек піша музыку ці вершы і размяшчае іх на сайце.

У цэлым аднавіць правы на дамен пасля смерці ўладальніка магчыма і без падобнага пагаднення, але для гэтага спатрэбіцца прайсці шэраг бюракратычных працэдур, якія патрабуюць некалькіх месяцаў чакання, а часам і звароту ў суд.

Тэкст: Уладзімір Кваснікаў

ВОКЛАДКА: Recycle (Андрэй Блахін, Георгій Кузняцоў). Letter F. 2012 — Мамма