Ці памяншаюць спойлеры каштоўнасць твора для гледача, як журналістам пазбягаць спойлераў у сваіх рэцэнзіях і наагул ці можна лічыць сёння публікацыю спойлера парушэннем этыкі?


Яўген БаЖэНАЎ

відэаблогер BadComedian, суддзя Versus

У кіно, гульнях і баях спойлеры, безумоўна, уплываюць на прыманне ды памяншаюць каштоўнасць для спажыўца, але не смяротна, не на сто адсоткаў. Аўтарам магу параіць толькі пісаць «УВАГА, СПОЙЛЕР!» ці не выкарыстоўваць іх наагул.


ГЕОРГІЙ БІРГЕР

былы рэдактар GQ, «Афиши» и Look at Me

Тое, што я супраць антыспойлернай культуры, яшчэ не значыць, што я ў цэлым за яе. Гэта значыць, змагацца з такой культурай тэрарыстычнымі метадамі, знарок падсоўваючы людзям спойлеры, вядома, не трэба. Тыя, хто так робіць, ясная рэч, свалаччо. Проста не трэба баяцца абмяркоўваць твор, папярэдзіўшы ў загалоўку або на пачатку тэкста, што далей ідуць спойлеры. Рэцэнзія зусім без спойлераў — гэта не рэцэнзія, а прэв'ю, анатацыя, і абмяркоўваць такое кіно, як, напрыклад, «Прэч», без спойлераў абсалютна бессэнсоўна; проста чытач павінен разумець, што гэта менавіта рэцэнзія, а не прэв'ю.

Што тычыцца спартыўных матчаў або батлаў, то тут наагул спойлераў быць не можа. У такіх выпадках, як з Міронам супраць Гнойнага, ды іншых, дзе няма наўпроставай трансляцыі падзеі, медыі маглі быць крыху больш спагадлівымі. Хапіла б загалоўка накшталт «Стаў вядомы пераможца батла» — каб чытачы самі вырашалі, ці жадаюць яны гэта ведаць. Але наагул вынік любога спаборніцтва — гэта легітымная навіна, а не спойлер, і адзінае выйсце для тых, якія глядзелі — абыходзіць навіны. А вось абурэнне спойлерамі ў каментарах да абмеркавання серыі або ў рэцэнзіі, выдаленне з сяброў за спойлеры і прызнанне спойлерам любой дробнай дэталі, якая не мае вялікага значэння для сюжэту (напрыклад, каго грае Моніка Белучы ў «Твін Пікс») — гэта ўсё агідна. Поп-культура — гэта не самі гісторыі, а тое, як яны распаведзеныя і якую нясуць ідэю, як знятыя або якой мовай напісаныя — гэта ўсё ў некалькі разоў важней за сюжэтныя выгіны. А падвышаная ўразлівасць да спойлера зніжае адчувальнасць прымання да ўсяго астатняга. Вынік такога падыходу наглядна бачны ў новым сезоне «Гульні тронаў»: там, акрамя фабулы, нічога і не засталося ўжо, нас спехам вядуць да развязкі.


ЯГОР МАСКВІЦІН

кінакрытык

Неабходны нейкі гігіенічны перыяд пасля выхаду чарговага папулярнага шоў, каб можна было спакойна заходзіць у фэйсбук і не даведвацца, што (увага, спойлер! – заўвага рэдактара) Дэенерыс Таргарыен — цётка Джона Сноў. Як гэта зрабіць тэхнічна — я не ведаю, але самі медыі могуць проста дадаваць дысклеймеры: «Не чытайце гэта, калі не хочаце даведацца спойлераў». Асабіста я стараюся проста глядзець тое, што мне цікава, адным з першых, альбо каторы час не заходжу ў сацыяльныя сеткі. Усё залежыць ад даўнасці першай публікацыі. Для цыклу «Песня лёду і полымя», першыя кнігі якога Джордж Марцін апублікаваў у 1997 годзе, спойлеры смерці падобныя, таму што яны пазбаўляюць нас радасці калектыўнага перажывання. Ёсць кранальнае відэа, дзе відаць рэакцыя на Чырвонае вяселле тых, хто не чытаў кнігі, і гэта перажыванні мільёнаў людзей у той момант.

«Амерыканскія багі» — зваротны свежы прыклад твора, дзе, нават ведаючы сюжэтныя выгіны, усё роўна страшэнна цікава назіраць у экранізацыі, як аўтар зрабіў тое ці іншае адкрыццё.

На жаль, для крытыкаў не прыдумалі ніякіх літаратурных сцежак, каб пазбягаць спойлераў. Любая алегорыя будзе празрыстая, любая жарт накшталт «сёння ў "Гульні тронаў" нікога не забілі» будзе выдаваць праўду падсвядома. У аглядзе на новую экранізацыю Кінга, «Містэр Мэрсэдэс», я быў цалкам шакаваны пачатковай сцэнай, якая для прыхільнікаў Кінга з'яўляецца проста аксіёмай. Я не змог прыдумаць, як яе апісаць, і выдаў шматзначнае «добры зачын». Наогул, жаданне прэсы быць максімальна аператыўнай пазбаўляе нас як аўтараў магчымасці якасна інтэрпрэтаваць стужку, робіць крытыку павярхоўнай. Таму я за доўгі аналіз. А ў спрэчцы са спойлернікамі нам дапаможа толькі дараванне.


СОФ’Я КВАШыЛАВА

дырэктарка па кантэнце анлайн-кінатэатра Ivi

Добрае кіно спойлер сапсаваць не ў стане — калі ўся ягоная каштоўнасць палягае ў адным сюжэтным выгіне, хай нават шакавальным і пераварочвае ўсё дагары нагамі, дык гэта даволі слабое кіно.

Нам здаецца, тры журналісцкія кіты, на якіх стаяць бесспойлерныя апісанні, — разважанні на адцягнёныя тэмы, рытарычныя пытанні і ацэначныя меркаванні, трохі змочаныя вадзічкай усім вядомых фактаў.

Каб пазбегнуць спойлераў, гледачу не трэба вынаходзіць ровару — дастаткова хадзіць на прэс- і перадпаказ. Калі ж перад нейкім дужа чаканым фільмам прэс-паказы за мяжой праходзяць раней, чым у нас (гэта можна адсочваць, напрыклад, паводле з'яўлення рэцэнзіяў на Rotten Tomatoes), трэба проста імкнуцца не чытаць замежныя сацыяльныя сеткі — кінакрытыкі ў выданнях і так практычна ніколі не «зліваюць» спойлераў. Калі ж на прэс-паказ патрапіць не ўдалося, трэба ісці на самы першы ранішні сеанс у прэм'ерны чацвер.


АРТУР ХАХОЕЎ

псіхолаг

Панічна баяцца спойлераў не трэба. Старайцеся не шукаць іх самі, усталюйце праграму, адфільтроўвайце любую інфармацыю, падобную да спойлера, папрасіце сяброў не гаварыць на пэўную тэму. Калі ўсё гэта не дапамагло, не спяшайцеся засмучацца. Часам спойлеры, наадварот, дазваляюць атрымліваць асалоду ад хады гісторыі, не з’язджаючы з глузду ад цікаўнасці або перажыванняў за лёс персанажаў, а часам нават робяць усю гісторыю больш зразумелай, падказваючы слушную трактоўку ўсіх выкладзеных падзей і фактаў. Каб перажыць спойлер, трэба проста засяродзіцца на сюжэце, пагрузіцца ў твор цалкам, без рэшты. Атрымаць асалоду ад хады апавядання, не думаючы пра тое, што вам ужо вядома. Зрэшты, калі вы ведаеце вынік і сам працэс вам ужо нецікавы, гэта знакам таму, што ён у прынцыпе не каштаваў вашай увагі.