Вчера национально настроенные активисты создали обращение литовскому сейму с просьбой передать останки Калиновского Беларуси для перезахоронения. Обращение подписали Светлана Алексиевич, Юрий Зиссер, Лявон Вольский, Мелитина Станюта, Елена Анисим, Владимир Цеслер и другие известные беларусы. Но вскоре выяснилось, что идею переноса останков поддерживают далеко не все беларусы. В Facebook идут споры, где нужно перезахоронить останки Калиновского – в Литве или Беларуси, а некоторые, кажется, на полном серьезе предлагают неожиданные варианты, вроде «поделить поровну». The Village Беларусь собрал основные аргументы сторонников и противников перезахоронения Калиновского в Беларуси.

Какое отношение Калиновский имеет к Беларуси?

Кастусь Калиновский – родился в Гродненской области, беларуский революционер, руководитель антироссийского восстания 1863-1864 годов, которое проходило на землях бывшей Речи Посполитой, отошедших в конце 18 века к Российской империи ( Польша, Литва и Беларусь). Также Калиновского считают первым национальным публицистом: он издавал и распространял «Мужыцкую праўду» — первую нелегальную революционную газету на беларуском языке. После подавления восстания, российские солдаты казнили Калиновского и тайно закопали. До 2017 года никто не знал, где именно. В июле 2017-го во время раскопок на горе Гедимина в Вильнюсе обнаружили останки 20 человек. В марте 2019 года исследователи Вильнюсского университета пришли к выводу, что среди них есть и останки Кастуся Калиновского.

Если откинуть сентиментальные аргументы, вроде «здесь его родина», «Калиновский должен лежать рядом с нашими отцами», сторонники перезахоронения его останков в Беларуси считают это особенно важным в контексте грядущей интеграции Беларуси и России и зыбкого положения беларуской независимости. Противники перезахоронения сомневаются, что у беларуской власти получится должным образом позаботиться о памяти героя, ссылаясь на то, что сейчас происходит в Куропатах. Если останки Калиновского оставить в Литве, так будет спокойнее, считают они. Противники перезахоронения в Беларуси даже создали соответствующее обращение, чтобы тоже передать его литовскому сейму. Его подписали несколько историков (Сяргей Абламейка), журналистов (Кастусь Шыталь), общественных деятелей (Лявон Баршчэўскі, Вінцук Вячорка) и Зянон Пазняк.

Почему Калиновского нужно оставить в Литве?

ЗЕнон Пазняк: «Гэтага катэгарычна нельга рабіць [переносить останки Калиновского в Беларусь]. Гэта неразумная і антыкультурная справа… Яго месца там, дзе ён змагаўся, дзе ўвайшоў у гісторыю, дзе ён паклаў сваё жыцьцё за Беларусь. Каліноўскі — гэта чалавек, які сьцьвердзіў беларускую нацыю. Уся шляхта, якая змагалася за свабоду, змагалася за свабоду Рэчы Паспалітай. У іх не было нацыянальнай ідэі, яны змагаліся на польскай мове. Каліноўскі адлюстраваў нацыянальную ідэю для інтэлігенцыі, якая за мову і за адраджэньне Беларусі. Без Каліноўскага ўсяго гэтага магло б і ня быць. «— Каго любіш? — Люблю Беларусь! — Дык узаемна». Ён сьцяг, які сьцьвердзіў нашую нацыю, і ён мае быць там, дзе быў узьняты».

Алесь Смалянчук: «КАЛІНОЎСКІ ПАВІНЕН БЫЦЬ ПАХАВАНЫ Ў ВІЛЬНІ! Чаму я не падпішу петыцыю пра вяртанне парэшткаў Кастуся Каліноўскага ў Беларусь?

 Вяртанне парэшткаў беларускага нацыянальнага героя ў Беларусь фактычна азначае іх перадачу ў рукі духоўных вучняў Мураўёва і Каяловіча. Палітычнае кіраўніцтва Беларускай дзяржавы паспяхова працягвае русіфікацыю краіны і вядзе вайну супраць беларускай нацыянальнай памяці. За апошнія 25 год дзяржава ператварылася ў сапраўдную “заходнерускую рэспубліку”, а яе кіраўнікі ўпэўненыя, што тут жывуць “те же руские, только со знаком качества”. Менавіта гэтыя кіраўнікі, а не грамадзянская супольнасць, будуць вырашыць лес парэшткаў Каліноўскага. Няма ніякай гарантыі, што яны будуць не толькі ўшанаваныя належным чынам, а нават пахаваныя ў беларускай зямлі. Калі мы не адстаялі Курапаты падчас ганебнага “крыжалому”, то тым больш не маем шансаў абараніць памяць пра Каліноўскага.

 Складваецца ўражанне, што тыя прадстаўнікі палітычнай апазіцыі, якія выступаюць за вяртанне, больш думаюць пра нейкі ўласны палітычны капітал, чым пра належнае ўшанаванне памяці пра Каліноўскага. Літоўская Рэспубліка здольная гэта зрабіць годна і на высокім дзяржаўным узроўні з гарантыяй таго, што магіла беларускага героя ніколі не будзе апаганенай. На жаль, у Беларусі апошні варыянт цалкам магчымы. Ізноў жа прыгадаю Курапаты, зняважаныя і апаганеныя па загаду аднаго з кіраўнікоў краіны.

 Магіла Каліноўскага ў Вільні – гэта ягонае пахаванне сярод сяброў і паплечнікаў. А яшчэ гэта сведчанне прыналежнасці Вільні таксама да нашай беларускай гісторыі. Магчыма, ініцыятыва некаторых літоўскіх палітыкаў па перадачы парэшткаў Каліноўскага абумоўленая ў першую чаргу якраз імкненнем працягваць літоўскую пры(х)ватызацыю Вільні. Каліноўскі не павінен быць закладнікам палітычных гульняў, а прадстаўнікі беларускай культурніцкай эліты не павінны ў гэтым удзельнічаць».

Таццяна Грыгаровіч: «І я не падпісала і не падпішу. Таму што, давайце тады ўсіх беларусаў, з ўсіх віленскіх могілак перазахаваем у межах Беларусі, у межах, якія ўсталяваў Сталін. Летувісы толькі радыя будуць, чым меньш беларускага будзе ў Вільні, тым для ніх лепей. Летувісы с задавальненнем аддадуць парэшткі Кастуся, навошта ім, каб беларусы са сваім бел-чырвона-белым сцягам бегалі па Вільні».

Serguey Rybchonak: «Каліноўскага трэба пахаваць у Вільні. Каб нам спакайней было за яго магілу. А трохі зямлі з магілы можна ўзяць і пахаваць сімвалічна ў Беларусі. У якім-небудзь касцёле (у Мінску ці ў іншым месцы). Каб святары і беларускі народ маглі маліцца за свайго героя».

Kaciaryna Paryžaskaja: «Пакуль у Беларусі не прымуць нармальнае заканадаўства. якое будзе рэгуляваць захаванне гістарычных могілак, то няма чаго і заікацца аб перапахаванні нацыянальных герояў у Беларусі. Бо перапахаваюць, а праз дваццаць гадоў магілу знясуць "бо сваякоў няма, няма каму даглядаць"».

Почему останки Калиновского нужно перевезти в Беларусь?

Эдуард Пальчис: «Еще смешнее аргумент, что Калиновский сможет как-то "сохранить" беларускость Вильни. 90% читающих этот пост кроме Вострай Брамы без гугла и не назовёт в столице Литвы других мест, связанных с нашей историей. Я как-то раз там заходил в церковь Константина Острожского и очень удивился тому, насколько же плотно украинцы занимаются этим храмом. При нулевом присутствии беларусов… Литовцы пытаются сделать уникальную вещь - понять нас, наши проблемы с национальным самосознанием, историей и предложить найти какой-то достойный выход. Но и этот шанс некоторые умудряются перевести в эмоции и раздрай».

Zmicier Pankaviec: «Каліноўскага варта перанесці хаця б для таго, каб забамбіла Маскву. Лукашэнка, мабыць, не прыйдзе на пахаванне, але прыйдзе Макей, можа, Румас, можа, Мясніковіч. Кожны такі крок умацоўвае нашу незалежнасць, аддаляе нас ад Масквы. І праз 150 гадоў Каліноўскі можа адыграць важную ролю ў той справе, дзеля якой ён і памёр. Але адыграць гэтую ролю ён можа толькі тут, а не ў Літве».

Антон Мотолько: «Калиновский - сильная, объединяющая многих белорусов личность. Человек, который отдал жизнь за свои убеждения. За свою Родину».

Владимир Мацкевич: «Беларусские власти не признают Калиновского в угоду России, и он неудобен их идеологии. В этом они даже отбрасывают советскую версию, по которой Калиновский был героем классовой борьбы. А что будет, если беларусские власти согласятся на перезахоронение?

- Это будет знак России о том, что в Беларуси помнят и чтут национально-освободителную борьбу против империи, чтут героев этой борьбы. Что Калиновский наш герой, а Муравьёв - враг. Как и Костюшко наш герой, а Суворов - враг, каратель и оккупант.

- Это будет знак Литве, что Беларусь помнит наше общее прошлое, что мы тоже историческая Литва, что мы не враг сегодняшней Литве, и не будем для современной Литвы угрозой.

- Это был бы знак народу Беларуси, что режжим тоже ценит независимость. Я бы лично не поверил режиму в этом, но оценил бы согласие на перезахоронение праха первого борца за независимость исторической Литвы, самоопределявшегося беларусом, как шаг в правильном направлении».

Что еще можно сделать с останками Калиновского?

Зміцер Лукашук: «Гэтую б энергія да на змаганне з Міністэрствам адукацыі! Каб у беларускіх дзяцей нарэшце з'явіліся падручнікі з сапраўднай гісторыяй Беларусі — нацыянальнаарыентаваныя падручнікі. Каб яны са школы выходзілі не з Мураўёвым у галавах, а з гонарам за Каліноўскага ды іншых выбітных дзеячаў Айчыны. Гэтую б энергію да на тое, каб беларусы ў адказ на пытанне "Каго любіш" адказвалі так, як вучыў Каліноўскі. Гэтую энергію ды скіраваць на тое, каб давесці --тая пагроза, супраць якой змагаўся Каліноўскі, і сёння актуальная. Расійская імперыя нікуды не знікла. За незалежнасць трэба змагацца. А дзе будзе магіла нацыянальнага героя - не прынцыпова. Галоўнае, каб беларусы жылі ў адпаведнасці з яго, Каліноўскага, прынцыпамі».

Siaržuk Holik: «Падзяліць парэшткі на тры часткі і пахаваць у трох краінах. Пароўну = чэсна)))».